بازار دهشاهی‌ها یکی از بازارهای بسیار قدیمی و عجیب تهران بود که در دهه‌های گذشته (بیشتر در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی) در کنار بازار بزرگ فعال بود و به نوعی، اولین و اصلی‌ترین محل فروش اجناس دست دوم و کم‌ارزش در تهران به شمار می‌رفت.
این بازار به دلیل ماهیت فروشندگان و کالاهایی که عرضه می‌شد، بسیار شهرت داشت.
اجناسی که در بازار دهشاهی‌ها فروخته می‌شد:
بازار دهشاهی‌ها محلی بود که در آن تقریباً هر چیز کم‌ارزشی را می‌شد پیدا کرد و عموماً توسط افراد مسن، کم‌بضاعت یا کسانی که به اصطلاح «خنزرپنزری» می‌فروختند، اداره می‌شد. از مهم‌ترین کالاهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
اجناس بسیار ارزان و دست دوم: کلمه‌ی «دهشاهی» (یک دهم یک ریال) به قیمت بسیار پایین اجناس در آن بازار اشاره داشت.
-
لوازم کوچک و خورده ریز: انواع دکمه‌های قدیمی، سنجاق، گیره مو، سوزن، لوازم خیاطی.
-
عتیقه‌جات بی‌ارزش: اشیای قدیمی و شکسته، یا وسایلی که ارزش مادی چندانی نداشتند.
-
نیازهای اولیه با قیمت ناچیز: در یک گزارش تاریخی آمده است که حتی کالاهایی مثل مسواک نیز در این بازار فروخته می‌شد و فروشنده آن‌ها را به قیمت یک دوزار (دو ریال) عرضه می‌کرده است.
-
وسایل عجیب و غریب: هر چیزی که از نظر دیگران دور انداختنی بود، در این بازار مشتری خود را پیدا می‌کرد.
❓ دلیل جمع شدن بازار دهشاهی‌ها:
دلیل اصلی جمع شدن این بازار به‌صورت یکجا و رسمی، در منابع به صراحت ذکر نشده است، اما می‌توان دلایل عمده‌ای را برشمرد که باعث تغییر و از بین رفتن تدریجی آن شد:
-
شهرسازی و توسعه: با گسترش تهران و تغییر بافت‌های قدیمی اطراف بازار بزرگ، بسیاری از دالان‌ها و بازارهای کوچک فرعی دچار تغییر کاربری شدند یا به دلیل توسعه‌های شهری از بین رفتند.
-
تغییر طبقه اقتصادی بازار: با گذشت زمان و بالا رفتن ارزش زمین در هسته مرکزی شهر و بازار تهران، این منطقه به مرکز عمده‌فروشی کالاهای گران‌قیمت (مانند طلا و پارچه) تبدیل شد و بازارهایی با اجناس کم‌ارزش دیگر توجیه اقتصادی و جایگاه فیزیکی خود را از دست دادند.
-
پیدایش بازارهای جایگزین: با شکل‌گیری بازارهای بزرگ دست دوم‌فروشی جدید در حاشیه شهر یا مناطق دیگر که اجناس ارزان‌تر را در حجم بالاتر عرضه می‌کردند (مانند جمعه بازار یا بعدها بازار خلازیر/شیطون بازار)، عملاً مرکز ثقل فروش اجناس کم‌ارزش از قلب تهران به این مکان‌ها منتقل شد.
به طور خلاصه، بازار دهشاهی‌ها با مدرن شدن تدریجی شهر، بالا رفتن ارزش اقتصادی زمین، و شکل‌گیری مراکز جدید فروش کالاهای دست دوم، به تدریج محو شد و دیگر مانند گذشته فعال نیست.
