📰 از صفویه تا قاجار؛ چه کسانی بازار تهران را ساختند؟
بازار تهران، شریان اصلی تجارت و زندگی اجتماعی پایتخت، بنایی نیست که به فرمان یک فرد ساخته شده باشد. این مجموعه عظیم، حاصل قرن‌ها توسعه و تغییر است؛ بنایی که هر گذر، هر تیمچه و هر سرا، بخشی از تاریخ ایران را روایت می‌کند.
🔹 آغاز در روزگار صفوی
ریشه‌های بازار تهران به قرن شانزدهم میلادی و دوران سلطنت شاه تهماسب اول صفوی برمی‌گردد. او در سال ۹۶۱ هجری قمری دستور داد حصاری وسیع به دور تهران کشیده شود. در دل این حصار، مسیرهایی برای دادوستد ساخته شد و اندک‌اندک حجره‌ها و دکان‌ها شکل گرفتند. این نخستین گام‌ها برای تولد بازاری بود که بعدها قلب اقتصادی ایران شد.
🔹 شکوفایی در دوره قاجار
اوج رونق بازار تهران در دوره قاجار بود. فتحعلی‌شاه برای رونق تجارت، کاروانسراها و تیمچه‌های جدیدی ساخت. در ادامه، ناصرالدین‌شاه نقش بزرگی در توسعه بازار داشت؛ او با ساخت سراهای تجاری، مسجد جامع بازار، تیمچه مظفریه و راسته‌های تازه، چهره‌ای نو به بازار بخشید. این توسعه‌ها بازار را نه‌تنها به مرکز مبادلات کالا، بلکه به محلی برای تجمع‌های سیاسی و اجتماعی تبدیل کرد. اعتصابات بزرگ بازاریان در دوران مشروطه و انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که این مکان همواره فراتر از یک مرکز خرید بوده است.
🔹 بازاری زنده در قلب تهران
امروز، بازار تهران هنوز زنده است؛ با سقف‌های ضربی آجری، حجره‌های کهن و راهروهای تو در تویی که هر گردشگر و خریدار را به سفری تاریخی می‌برد. بازار تهران نماد پایداری سنت‌های اقتصادی ایران است؛ بازاری که در طول چهار قرن، طوفان‌های سیاسی، جنگ‌ها و تحریم‌ها را پشت سر گذاشته و همچنان پابرجاست.
بنابراین اگر بپرسیم «چه کسی بازار تهران را ساخت؟»، پاسخ این است: هیچ فردی به‌تنهایی و هیچ فرمانی یک‌باره این بنا را نساخت. بازار تهران حاصل تلاش پادشاهان صفوی، توسعه قاجاریان و همت نسل‌های بی‌شماری از بازرگانان و مردم است؛ بازاری که بیش از آنکه یک مکان اقتصادی باشد، یک یادگار زنده از هویت تاریخی ایران است.
